Jakie mogą być problemy dziecka w przedszkolu?

Zachowanie dzieci przedszkolu może być różne. Niektóre maluchy są milczące, inne agresywne. Przedszkole bywa lustrem pokazującym wszelkie kłopoty. Wszystkim tym zachowaniom należy się dokładnie przyjrzeć i znaleźć skuteczne rozwiązanie.

Dzieci czasem używają siły podczas kłótni np. o zabawkę, kiedy jednak zaczyna to przybierać regularną formę trzeba zareagować. Niektóre maluchy są silniejsze od innych i mogą stanowić dla nich zagrożenie. Taka agresja u małych dzieci może być sygnałem, że nie znają one innego sposobu na rozwiązywanie konfliktów. Może zaobserwowały to na podwórku lub placu zabaw, a może któryś z dorosłych rzucił hasło: ” trzeba umieć sobie radzić w życiu”. Czasem jednak maluch takim zachowaniem pragnie po prostu rozpaczliwie zwrócić na siebie uwagę. Należy wówczas pokazać dziecko, że istnieją inne sposoby na rozwiązywanie konfliktów. Warto wytłumaczyć, że osoba, która została uderzona lub popchnięta czuje się smutna, a zwrócić uwagę można też zwykłym dotykiem.

W przedszkolu niełatwo także o nauczenie się brzydkich wyrazów, które dzieciaki przynoszą z domu czy podwórka. Na początku maluchy nie zdają sobie sprawy, co oznaczają powtarzane przez nie słowa. Dopiero reakcja ze strony dorosłych pokazuje, że są one złe i zakazane. Dziecku należy wyjaśnić, że przeklinanie jest złym nawykiem, a jeśli już się zdarzy to trzeba za nie przeprosić. Warto jednak uważać, gdyż surowe zakazy powodują niekiedy reakcję odwrotną do zamierzonej.

Są również dzieci, które płaczą znacznie częściej od innych. Zwykle rodzice reagują na to miłym słowem i czułym przytuleniem. Trzeba jednak uważać aby nie popaść w nadopiekuńczość. Wówczas dziecko nie nauczy radzić sobie z trudnymi sytuacjami w życiu. Czasem maluch reaguje płaczem, gdyż w domu znajdował się w centrum uwagi, natomiast w przedszkolu opiekunka musi swój czas dzielić pomiędzy większą grupę dzieci. Takie dzieci mają zazwyczaj problem z akceptacją w grupie. Najlepszym rozwiązaniem w tej sytuacji jest rozmowa z pociechą i wyjaśnienie jego wątpliwości i obaw.

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego marginalnie traktuje treści dotyczące partycypacji i kompetencji związanych z życiem w demokratycznym społeczeństwie. Nie uwzględnia stosowania metod partycypacyjnych i demokratycznych, w tym mających na celu poznanie perspektywy dzieci, a także w zbyt małym stopniu zachęca do poznawania przez dzieci własnych praw w trakcie codziennej pracy pedagogicznej.

Praktyka realizacji podstawy programowej znikomą wagę przywiązuje do zajęć poza budynkiem przedszkolnym i nie docenia znaczenia wpływu środowiska naturalnego na zdrowie i wszechstronny rozwój dzieci, co zwłaszcza po pandemicznym zamknięciu ma ogromne znaczenie.

Powszechnie stosowane są metody wypełniania kart pracy z podręczników. Dzieci nie doświadczają, nie badają, nie mają okazji do planowania i realizowania zadań w zespole. Nie rozwijają postaw proaktywnych, samodzielnego podejmowania decyzji, ani przedsiębiorczości.

Znana od lat (i wymieniona w podstawie programowej) metoda projektów badawczych, doskonale wypełniająca wszystkie wczesnodziecięce potrzeby rozwojowe, nadal jest stosowana marginalnie, głównie z powodu niechęci i nieprzygotowania nauczycieli.

Podstawa programowa wychowania przedszkolnego nie jest punktem odniesienia w codziennej pracy nauczycieli i nauczycielek przedszkoli – zamiast na niej, koncentrują się na realizacji zadań określonych w podręcznikach, będących uproszczonymi zestawami zadań do wypełnienia przez nauczyciela i dzieci.

Pierwsze lata życia dziecka decydują o jego rozwoju i dalszych losach. Znacząca część możliwości intelektualnych człowieka kształtuje się w pierwszych latach życia. Większość wrodzonych predyspozycji rozwija się intensywnie w wieku przedszkolnym, dotyczy to także zdolności uczenia się. Działania edukacyjne, stymulowanie rozwoju intelektualnego i społecznego dziecka przynoszą najlepsze rezultaty właśnie w okresie przedszkolnym. Jest to także najlepszy okres na zapobieganie ewentualnym trudnościom w nauce – niwelowanie dysharmonii rozwojowych, terapię zaburzeń, wyrównywanie zaniedbań środowiskowych. Umiejętności, które małe dzieci wynoszą z przedszkola, procentują w szkole lepszymi wynikami w nauce, a w dorosłym życiu lepszym funkcjonowaniem społecznym i zawodowym.

Zapewnienie lepszego dostępu najmłodszych dzieci do edukacji to najskuteczniejszy sposób na wyrównywanie szans edukacyjnych. Dlatego tak ważne jest inwestowanie w edukację małych dzieci.

Priorytetem rządu w obszarze edukacji jest zapewnienie wysokiej jakości, włączającej (integracyjnej) i dostępnej, także cenowo, edukacji przedszkolnej dla dzieci w wieku od 3. roku życia do rozpoczęcia edukacji szkolnej, stanowiącej odpowiedź na zmiany demograficzne, konieczność zapewniania dzieciom odpowiedniej wiedzy, umiejętności i kompetencji na przyszłość, przeciwdziałania zagrożeniu przedwczesnym zakończeniem nauki szkolnej, ubóstwem i wykluczeniem społecznym oraz stwarzania warunków do osiągania sukcesów w życiu dorosłym.

Ważnym elementem w rozwoju wychowania przedszkolnego było powstanie w 1932 roku wymienionej już Ustawy o rozwoju szkolnictwa. Określiła ona dla kogo organizuje się przedszkola, lecz nie sprecyzowała czym one mają one być i jaki będzie ich związek z szkołą. Zamiast programu Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego wydało poradnik pod tytułem: „Rady i wskazówki dla wychowawczyń w przedszkolach (ochronkach)”.

W 1945 roku na Ogólnopolskim Zjeździe Oświatowym wysunięto postulat w sprawie obowiązkowego wychowania przedszkolnego w co najmniej dwuletnich (dla 5 i 6-latków) przedszkolach. Ich celem było stworzenie warunków do wszechstronnego rozwoju dzieci, przysposobienia do życia społecznego oraz do wykonywania obowiązku szkolnego. W tych czasach wyraźna była tendencja do centralizacji w zarządzaniu przedszkolami. Rozwój edukacji ma charakter działalności ujęty w jednolity system związany z przemianami ustrojowymi państwa. W latach sześćdziesiątych zlikwidowano sieć przedszkoli prowadzonych przez zrzeszenia katolików „Caritas”, jednocześnie rozszerzając sieć przedszkoli. Od 1958 roku zaczęły powstawać ogniska przedszkole oraz przedszkola przy szkołach podstawowych.

Ustawa o rozwoju oświaty i wychowania z 1961 roku ustaliła cele wychowania przedszkolnego:
- Wszechstronny rozwój dzieci
- Przygotowanie do nauki w szkole
- Pomoc pracującym rodzicom w zapewnieniu opieki wychowawczej
Stała się ona podstawą opracowania programu wychowania przedszkolnego oraz statutu przedszkola. Od 1977 roku zaczęto upowszechniać wychowanie przedszkolne obejmując nim rocznik sześciolatków, przygotowano dla nich specjalny program pracy wprowadzający naukę czytania opartą na znajomości 22 liter. Spowodowało to szeroką publiczną dyskusję na temat czy nauka nie zdominuje podstawowego czynnika wychowawczego małych dzieci-zabawy.

Jak widzimy na przestrzeni lat polski przedszkola zmieniały się pod wpływem różnych koncepcji pedagogicznych oraz w zależności od ustroju. Od placówek o charakterze opiekuńczym do wychowawczo-dydaktycznych. Na początku lat dziewięćdziesiątych pojawiły się dwie krańcowe postawy wobec przedszkoli. Jedna niechętna traktująca przedszkole jako „przeżytek komunizmu” czy jako „ochronkę” i druga wskazująca na stymulujące znaczenie przedszkola dla rozwoju dziecka.