Puchatek w Przedszkolu

Warto wiedzieć

Przybywa przedszkoli i dzieci w przedszkolach, a w miastach – przedszkolaków dowożonych z okolicznych gmin wiejskich – wynika z danych GUS.

Główny Urząd Statystyczny opublikował raport „Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2018/19”, w którym przedstawia stan i dynamikę zmian systemu oświaty.

W roku szkolnym 2018/19 funkcjonowało 22,2 tys. (wzrost o 0,2 tys. w porównaniu z poprzednim rokiem szkolnym) formalnie zarejestrowanych placówek wychowania przedszkolnego: 12,5 tys. przedszkoli, 7,9 tys. oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, 0,1 tys. zespołów wychowania przedszkolnego oraz 1,6 tys. punktów przedszkolnych.

W stosunku do poprzedniego roku szkolnego liczba placówek wzrosła o 0,8 proc. Liczba przedszkoli zwiększyła się o 389 (3,2 proc.), w tym o 112 (2,8 proc.) placówek na wsi. Zmniejszyła się natomiast liczba oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych (o 1,3 proc.), punktów przedszkolnych (o 6 proc.) i zespołów wychowania przedszkolnego (o 2,6 proc.).

Przedszkola stanowiły ponad połowę (56,6 proc.) wszystkich placówek wychowania przedszkolnego, przy czym 67,6 proc. przedszkoli zlokalizowanych było w miastach.

Z danych GUS wynika, że liczba dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego zlokalizowanych w miastach stanowiła 103,4 proc. dzieci w wieku 3-6 lat (wzrost o 3,5 p.proc. w porównaniu z rokiem szkolnym 2017/18). Udział przekroczył 100 proc. ze względu na uczęszczanie na zajęcia dzieci dowożonych z gmin wiejskich.

Wskaźnik upowszechniania edukacji przedszkolnej wśród dzieci w wieku 3-5 lat w Polsce wyniósł 87,3 proc. Zwiększył się o 2,6 p.proc. w stosunku do poprzedniego roku szkolnego.

„Jest to kolejny rok, w którym odnotowano wzrost liczby dzieci uczestniczących w wychowaniu przedszkolnym co oznacza, że jest to już stały trend niezależny od grupy wiekowej i województwa” – podkreśla GUS.

Zmiany, jakie dokonały się w ostatnim czasie w Prawie oświatowym, a w szczególności prawo do edukacji przedszkolnej dla dzieci w wieku 3–5 lat oraz bardziej transparentny i przejrzysty sposób dotowania placówek niepublicznych, spowodowały wzrost ich liczby. Wprowadzony w 2013 r. instrument finansowania przedszkoli niepublicznych, wzmacniający rolę tych placówek jako istotnego komponentu wspomagającego gminy w realizacji ich zadań, również przyczynił się do poszerzenia liczby podmiotów chętnych do prowadzenia przedszkoli niepublicznych w formie publicznej. 

Placówki niepubliczne ze względu na autonomię w określaniu cen swoich usług są w stanie oferować szeroki katalog usług edukacyjnych. Część z tych podmiotów decyduje się na profilowanie rodzaju swojej działalności, umożliwiając rodzicom wybór placówki ukierunkowanej na rozwijanie określonych zdolności ich dzieci. Niestety pewnym zagrożeniem dla funkcjonowania placówek niepublicznych wydają się niekorzystne prognozy demograficzne, które w dłuższej perspektywie przewidują zmniejszenie liczby dzieci w wieku przedszkolnym. Do 2025 r. prognozuje się zmniejszenie liczby dzieci w grupie wiekowej do 14 lat o ponad 501,2 tysięcy (GUS, 2014). Wszelkie niekorzystne zmiany w sektorze przedszkoli niepublicznych, również te skutkujące likwidacją tego rodzaju placówek, będą miały wpływ na kondycję budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

W Polsce nie traktuje się wczesnodziecięcej edukacji i opieki – obejmującej dzieci od urodzenia do wieku szkolnego – jako kluczowego okresu dla kształtowania się umiejętności, które zadecydują o jakości kapitału ludzkiego i społecznego. A przecież rozwój gospodarczy zależy również od warunków i możliwości rozwoju, które zapewnimy dzieciom we wczesnych latach dzieciństwa. Wczesne dzieciństwo to wiek, w którym kształtuje się największa część możliwości intelektualnych, emocjonalnych i społecznych dziecka. Kreatywność, wytrwałość, czytanie ze zrozumieniem – to przykłady umiejętności i dyspozycji, które najłatwiej rozwijać we wczesnym dzieciństwie, a które procentować będą całe życie.

Tworzenie sprzyjających warunków rozwoju w tak ważnym dla dziecka okresie przynosi bardzo wyraźne korzyści nie tylko jemu samemu, ale też jego rodzinie, a nawet całemu społeczeństwu. Wczesna edukacja w żłobku i przedszkolu to bowiem jedno z najskuteczniejszych narzędzi wyrównywania szans edukacyjnych i życiowych dzieci. Ważne jest więc, żeby wszystkie dzieci od urodzenia do wieku szkolnego miały zapewniony dostęp do usług edukacyjnych wysokiej jakości. W tej sprawie zgadzają się ze sobą badacze, eksperci i większość decydentów na całym świecie.

W 2019 roku Rada Unii Europejskiej opublikowała rekomendacje w sprawie wysokiej jakości systemów wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem, które obowiązują wszystkie kraje członkowskie, w tym Polskę. W dokumencie czytamy między innymi: „Uczestnictwo we wczesnej edukacji i opiece nad dzieckiem przynosi liczne korzyści zarówno dla poszczególnych osób, jak i całego społeczeństwa, począwszy od lepszego poziomu wykształcenia i lepszych wyników na rynku pracy po rzadsze interwencje socjalne i pedagogiczne oraz spójniejsze i bardziej włączające społeczeństwa. Dzieci, które uczestniczyły we wczesnej edukacji przez co najmniej jeden rok, uzyskiwały lepsze wyniki z języka i matematyki w badaniach PIRLS i PISA. Uczestnictwo w wysokiej jakości wczesnej edukacji i opiece nad dzieckiem okazało się również ważnym czynnikiem w zapobieganiu wczesnemu kończeniu nauki”.

Badania nad wczesną edukacją i wymianą dobrych praktyk w tym zakresie od lat prowadzi także OECD.