Puchatek w Przedszkolu

Warto wiedzieć

Przybywa przedszkoli i dzieci w przedszkolach, a w miastach – przedszkolaków dowożonych z okolicznych gmin wiejskich – wynika z danych GUS.

Główny Urząd Statystyczny opublikował raport „Oświata i wychowanie w roku szkolnym 2018/19”, w którym przedstawia stan i dynamikę zmian systemu oświaty.

W roku szkolnym 2018/19 funkcjonowało 22,2 tys. (wzrost o 0,2 tys. w porównaniu z poprzednim rokiem szkolnym) formalnie zarejestrowanych placówek wychowania przedszkolnego: 12,5 tys. przedszkoli, 7,9 tys. oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych, 0,1 tys. zespołów wychowania przedszkolnego oraz 1,6 tys. punktów przedszkolnych.

W stosunku do poprzedniego roku szkolnego liczba placówek wzrosła o 0,8 proc. Liczba przedszkoli zwiększyła się o 389 (3,2 proc.), w tym o 112 (2,8 proc.) placówek na wsi. Zmniejszyła się natomiast liczba oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych (o 1,3 proc.), punktów przedszkolnych (o 6 proc.) i zespołów wychowania przedszkolnego (o 2,6 proc.).

Przedszkola stanowiły ponad połowę (56,6 proc.) wszystkich placówek wychowania przedszkolnego, przy czym 67,6 proc. przedszkoli zlokalizowanych było w miastach.

Z danych GUS wynika, że liczba dzieci w placówkach wychowania przedszkolnego zlokalizowanych w miastach stanowiła 103,4 proc. dzieci w wieku 3-6 lat (wzrost o 3,5 p.proc. w porównaniu z rokiem szkolnym 2017/18). Udział przekroczył 100 proc. ze względu na uczęszczanie na zajęcia dzieci dowożonych z gmin wiejskich.

Wskaźnik upowszechniania edukacji przedszkolnej wśród dzieci w wieku 3-5 lat w Polsce wyniósł 87,3 proc. Zwiększył się o 2,6 p.proc. w stosunku do poprzedniego roku szkolnego.

„Jest to kolejny rok, w którym odnotowano wzrost liczby dzieci uczestniczących w wychowaniu przedszkolnym co oznacza, że jest to już stały trend niezależny od grupy wiekowej i województwa” – podkreśla GUS.

Zmiany, jakie dokonały się w ostatnim czasie w Prawie oświatowym, a w szczególności prawo do edukacji przedszkolnej dla dzieci w wieku 3–5 lat oraz bardziej transparentny i przejrzysty sposób dotowania placówek niepublicznych, spowodowały wzrost ich liczby. Wprowadzony w 2013 r. instrument finansowania przedszkoli niepublicznych, wzmacniający rolę tych placówek jako istotnego komponentu wspomagającego gminy w realizacji ich zadań, również przyczynił się do poszerzenia liczby podmiotów chętnych do prowadzenia przedszkoli niepublicznych w formie publicznej. 

Placówki niepubliczne ze względu na autonomię w określaniu cen swoich usług są w stanie oferować szeroki katalog usług edukacyjnych. Część z tych podmiotów decyduje się na profilowanie rodzaju swojej działalności, umożliwiając rodzicom wybór placówki ukierunkowanej na rozwijanie określonych zdolności ich dzieci. Niestety pewnym zagrożeniem dla funkcjonowania placówek niepublicznych wydają się niekorzystne prognozy demograficzne, które w dłuższej perspektywie przewidują zmniejszenie liczby dzieci w wieku przedszkolnym. Do 2025 r. prognozuje się zmniejszenie liczby dzieci w grupie wiekowej do 14 lat o ponad 501,2 tysięcy (GUS, 2014). Wszelkie niekorzystne zmiany w sektorze przedszkoli niepublicznych, również te skutkujące likwidacją tego rodzaju placówek, będą miały wpływ na kondycję budżetów jednostek samorządu terytorialnego.

Zgodnie z wynikami światowych badań, wysoka jakość edukacji przedszkolnej jest podstawowym czynnikiem pozwalającym rzeczywiście wyrównywać szanse edukacyjne i dobrze przygotować dzieci do dalszych etapów edukacji. Dobre przygotowanie nauczycieli do pracy z dziećmi przekłada się bezpośrednio na rozwój podstawowych kompetencji dzieci i ich gotowość szkolną.

Programy studiów pedagogicznych przygotowujące nauczycieli przedszkolnych nie uwzględniają najnowszych osiągnięć w zakresie pedagogiki dziecięcej oraz nie rozwijają umiejętności praktycznych nauczycieli i nauczycielek, szczególnie w zakresie wspierania rozwoju społecznego i emocjonalnego dzieci oraz współpracy z rodzicami.

Nie przykłada się wagi do uzupełniania wiedzy teoretycznej o bezpośrednią pracę z dziećmi. Programy nauczania zakładają dramatycznie niską liczbę godzin praktyk i staży studenckich prowadzonych w przedszkolach, pod opieką doświadczonych nauczycielek i nauczycieli.

Brakuje także dyskusji wśród ekspertów, kadry pedagogicznej, rodziców oraz samorządowców na temat jakości edukacji przedszkolnej i jej wizji na XXI wiek. Warto przytoczyć w tym miejscu jeden z zapisów rekomendacji Rady Unii Europejskiej, który zasługuje w tym kontekście na szczególną uwagę: „Usługi wczesnej edukacji i opieki nad dzieckiem muszą być ukierunkowane na dziecko; dzieci uczą się najlepiej w środowiskach, które opierają się na udziale dziecka i zainteresowaniu nauką. Organizacja, wybór zajęć i przedmiotów nauczania są często przedmiotem rozmów między nauczycielami i dziećmi. W ramach usług powinno oferować się bezpieczne, troskliwe i otaczające opieką środowisko oraz zapewniać społeczną, kulturową i fizyczną przestrzeń z szerokim zakresem możliwości, dzięki którym dzieci mogą rozwijać swój potencjał. Usługi te są najlepiej dostosowane do potrzeb, gdy są oparte na podstawowej tezie, że edukacja i opieka są nierozłączne. Należy wyjść z założenia, że dzieciństwo jest wartością samą w sobie i że pierwsze lata życia służą nie tylko przygotowaniu dzieci do szkoły i do dorosłego życia, ale również wspieraniu ich i docenianiu”.