Zachowanie dzieci przedszkolu może być różne. Niektóre maluchy są milczące, inne agresywne. Przedszkole bywa lustrem pokazującym wszelkie kłopoty. Wszystkim tym zachowaniom należy się dokładnie przyjrzeć i znaleźć skuteczne rozwiązanie.
Dzieci czasem używają siły podczas kłótni np. o zabawkę, kiedy jednak zaczyna to przybierać regularną formę trzeba zareagować. Niektóre maluchy są silniejsze od innych i mogą stanowić dla nich zagrożenie. Taka agresja u małych dzieci może być sygnałem, że nie znają one innego sposobu na rozwiązywanie konfliktów. Może zaobserwowały to na podwórku lub placu zabaw, a może któryś z dorosłych rzucił hasło: ” trzeba umieć sobie radzić w życiu”. Czasem jednak maluch takim zachowaniem pragnie po prostu rozpaczliwie zwrócić na siebie uwagę. Należy wówczas pokazać dziecko, że istnieją inne sposoby na rozwiązywanie konfliktów. Warto wytłumaczyć, że osoba, która została uderzona lub popchnięta czuje się smutna, a zwrócić uwagę można też zwykłym dotykiem.
W przedszkolu niełatwo także o nauczenie się brzydkich wyrazów, które dzieciaki przynoszą z domu czy podwórka. Na początku maluchy nie zdają sobie sprawy, co oznaczają powtarzane przez nie słowa. Dopiero reakcja ze strony dorosłych pokazuje, że są one złe i zakazane. Dziecku należy wyjaśnić, że przeklinanie jest złym nawykiem, a jeśli już się zdarzy to trzeba za nie przeprosić. Warto jednak uważać, gdyż surowe zakazy powodują niekiedy reakcję odwrotną do zamierzonej.
Są również dzieci, które płaczą znacznie częściej od innych. Zwykle rodzice reagują na to miłym słowem i czułym przytuleniem. Trzeba jednak uważać aby nie popaść w nadopiekuńczość. Wówczas dziecko nie nauczy radzić sobie z trudnymi sytuacjami w życiu. Czasem maluch reaguje płaczem, gdyż w domu znajdował się w centrum uwagi, natomiast w przedszkolu opiekunka musi swój czas dzielić pomiędzy większą grupę dzieci. Takie dzieci mają zazwyczaj problem z akceptacją w grupie. Najlepszym rozwiązaniem w tej sytuacji jest rozmowa z pociechą i wyjaśnienie jego wątpliwości i obaw.
W ostatnich latach w Polsce nastąpiły znaczące przeobrażenia edukacji przedszkolnej. Przedszkola otworzyły się szeroko na potrzeby dzieci oraz zaczęły uwzględniać oczekiwania rodziców. Jakkolwiek by nie traktować wczesnej edukacji, ona przygotowuje dziecko do uczestnictwa w następujących etapach kształcenia. Założenia reformy nie wymuszają zmian organizacyjnych i głębokich przeobrażeń metod pracy z dziećmi w wieku przedszkolnym, jednak jej duch i ogólna wizja kształcenia człowieka w naszym kraju musi znaleźć odzwierciedlenie w pracy przedszkola. Do najważniejszych zadań współczesnej edukacji przedszkolnej należą:
Po pierwsze - integralność procesu wychowania i kształcenia oraz zwiększanie możliwości rozwojowych dziecka, co z kolei wymaga zmian dotychczasowych metod pracy nauczyciela.
Po drugie – edukacja przedszkola musi stawać się czynnikiem osobotwórczym, a nie tylko wyposażeniem dziecka w wiedzę.
Następne zadania to upodmiotowienie dziecka w procesie kształcenia. Rodzina wychowanka jest współpartnerem w edukacji, a nie petentem.
Wyżej wymienione zadania niosą dla praktyki pedagogicznej daleko idące zmiany w pracy placówek oświatowych a w ślad za nimi potrzeby szerszych i rzetelniejszych kompetencji i umiejętności wychowawczych nauczyciela.
Reforma wymaga bardziej wnikliwego podejścia w przedszkolach do spraw wychowawczych i dydaktycznych. Proces wychowawczy musi być osobotwórczy dla dziecka, powinien przekazywać wartości w sposób jasny i dostosowany do jego możliwości percepcyjnych. Wychowanek powinien nabywać zakorzenienia w środowisku i kulturze ojczystej, uczyć się personalizacji życia w grupie, kształtować postawę etyczną. Ponadto w różnych sytuacjach należy tworzyć dziecku warunki do poznania samego siebie i swoich możliwości. Przekazywanie wtedy wiedzy o własnym narodzie, jego historii, kulturze, dorobku musi odbywać się w taki sposób, aby kształcić pochodzenie własnej tożsamości narodowej z jednej strony, a z drugiej otwartość na sprawy innych. Nauczyciel przede wszystkim powinien uczyć dziecko swoich potrzeb poznawczych i pomagać mu w systematyzacji wiedzy zdobywanej samodzielnie i dokonywaniu poznawczej syntezy. W związku z tym rola nauczyciela zmienia się z kierownika na animatora i współorganizatora procesu kształcenia dzieci.
Porządkowanie wiedzy dziecka o otaczającym świecie nie jest zadaniem nowym dla przedszkoli, ale zmieniać się muszą warunki pracy i odpowiadać oczekiwaniom i potrzebom dzieci. Propozycje wspólnej pracy (nauczyciela i dziecka) muszą uwzględniać fakt dostosowania się wychowanka do wymogów życia w szerszej społeczności. W toku wspólnych działań powinny znaleźć się sytuacje nadawania i poznawania wspólnych znaczeń, sensu i możliwości wykorzystania w praktycznym działaniu zdobytej wiedzy. Ponadto w dobie rozwijającej się kultury wirtualnej trzeba troszczyć się o to, aby dziecko odróżniało świat fikcji, magii obrazu od świata realnego szczególnie trudne jest to zadanie w dziedzinie uczuć i przeżyć wewnętrznych.
Edukacja, obok środowiska rodzinnego, jest najważniejszym źródłem zdobywania wiedzy i umiejętności niezbędnych do pełnienia ról zawodowych i społecznych w dorosłym życiu. Z tego względu niezwykle istotne jest pokazanie sposobu funkcjonowania polskiego systemu edukacyjnego, osiągnięć polskich uczniów oraz organizacji pracy nauczycieli.
Do roku 2010 pieczę nad dziećmi poniżej 3 roku życia od strony instytucjonalnej sprawowały żłobki i oddziały żłobkowe. Niestety liczba żłobków w Polsce była zdecydowanie zbyt mała, gdyż dawała szansę korzystania z ich usług jedynie ok 3,0% populacji dzieci w wieku 0-3 lata w miastach i znikomemu odsetkowi populacji dzieci na wsi. Sytuację tę miało zmienić wprowadzenie nowych form opieki nad dziećmi w wieku żłobkowym, czyli klubów dziecięcych, opiekunów dziennych i niań. Niestety, choć pojawiło się dość dużo nowych placówek, to zazwyczaj dysponują one niewielką liczbą miejsc (16-17 miejsc) oraz mają w większości charakter niepubliczny. W konsekwencji w 2019 roku co dziesiąte w wieku 0-3 lata mogło skorzystać z opieki we wskazanych placówkach, przy czym większość miejsc i tak została zapewniona przez żłobki (91,4% miejsc dostępnych w 2019 roku). Sytuacja taka, nawet po uwzględnieniu dużej rotacji dzieci w ciągu roku, skutkuje zarówno brakiem miejsc w żłobkach, wydłużonym okresem oczekiwania na przyjęcie dziecka, jak i przepełnieniem placówek.
Dostęp do opieki nad dziećmi i edukacji prezentuje się znacznie lepiej w przypadku przedszkoli. Odsetek dzieci w wieku 3-5 lat korzystających z opieki przedszkolnej, systematycznie rosnący od roku 2005, wyniósł w roku 2018 - 87,3%. Jednak, gdy weźmiemy pod uwagę miejsce zamieszkania, to okazuje się, że w miastach do przedszkoli uczęszcza zdecydowanie więcej dzieci niż na obszarach wiejskich, a dysproporcja ta, mimo ogólnego wzrostu wskaźnika, jest nadal znacząca (w roku 2018 w mieście wychowanie przedszkolne objęło 101,9% dzieci, zaś na wsi - 67,0%).
Sytuację na obszarach wiejskich tylko w niewielkim stopniu ratują istniejące przy szkołach podstawowych oddziały przedszkolne oraz zespoły i punkty przedszkolne.
Sprawy związane z realizacją wychowania przedszkolnego regulują przepisy ustawy z dnia 14 grudnia 2016 r. – Prawo oświatowe – j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 910 ze zm.
Wychowanie przedszkolne obejmuje dzieci od początku roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 3 lata, do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 7 lat. W szczególnie uzasadnionych przypadkach wychowaniem przedszkolnym może także zostać objęte dziecko, które ukończyło 2,5 roku. Wychowanie przedszkolne jest realizowane w przedszkolach, oddziałach przedszkolnych w szkołach podstawowych oraz w innych formach wychowania przedszkolnego.
W przypadku dzieci posiadających orzeczenie o potrzebie kształcenia specjalnego wychowaniem przedszkolnym może być objęte dziecko w wieku powyżej 7 lat, nie dłużej jednak niż do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 9 lat. Obowiązek szkolny tych dzieci może być odroczony do końca roku szkolnego w roku kalendarzowym, w którym dziecko kończy 9 lat.
Dziecko w wieku 6 lat jest obowiązane odbyć roczne przygotowanie przedszkolne w przedszkolu, oddziale przedszkolnym w szkole podstawowej lub w innej formie wychowania przedszkolnego.
Na wniosek rodziców naukę w szkole podstawowej może także rozpocząć dziecko, które w danym roku kalendarzowym kończy 6 lat.
Dyrektor szkoły podstawowej przyjmuje dziecko 6-letnie do pierwszej klasy, jeżeli:
1) korzystało z wychowania przedszkolnego w roku szkolnym poprzedzającym rok szkolny, w którym ma rozpocząć naukę w szkole podstawowej, albo
2) posiada opinię o możliwości rozpoczęcia nauki w szkole podstawowej, wydaną przez poradnię psychologiczno-pedagogiczną.
Zgodnie z art. 153 ust. 2 ustawy – Prawo oświatowe, rodzice dzieci przyjętych do danego publicznego przedszkola corocznie składają na kolejny rok szkolny deklarację o kontynuowaniu wychowania przedszkolnego w tym przedszkolu, w terminie 7 dni poprzedzających termin rozpoczęcia postępowania rekrutacyjnego.
Wybór miejsca realizacji dalszej edukacji pozostaje w kompetencjach rodziców.
Zaspokajanie zbiorowych potrzeb wspólnoty w zakresie edukacji publicznej, a taką potrzebą jest m.in. organizacja wychowania przedszkolnego należy do zadań własnych gminy. W związku z tym, rada gminy ustala sieć prowadzonych przez gminę publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych.
W przypadkach uzasadnionych warunkami demograficznymi i geograficznymi Rada Gminy może uzupełnić sieć publicznych przedszkoli i oddziałów przedszkolnych w szkołach podstawowych o inne formy wychowania przedszkolnego.
Rada gminy określa wysokość opłat za korzystanie z wychowania przedszkolnego w publicznych przedszkolach prowadzonych przez gminę w czasie przekraczającym czas bezpłatnego nauczania, wychowania i opieki, z zastrzeżeniem, że wysokość opłaty nie może być wyższa niż 1 zł za godzinę zajęć.
Przedszkolem publicznym jest przedszkole, które:
- realizuje programy wychowania przedszkolnego uwzględniające podstawę programową wychowania przedszkolnego;
- zapewnia bezpłatne nauczanie, wychowanie i opiekę w czasie ustalonym przez organ prowadzący, nie krótszym niż 5 godzin dziennie;
- przeprowadza rekrutację dzieci w oparciu o zasadę powszechnej dostępności;
- zatrudnia nauczycieli posiadających kwalifikacje określone w odrębnych przepisach.
Jeżeli droga dziecka realizującego obowiązek rocznego przygotowania przedszkolnego oraz dziecka pięcioletniego z domu do najbliższego publicznego przedszkola lub oddziału przedszkolnego w szkole podstawowej przekracza 3 km, obowiązkiem gminy jest zapewnienie bezpłatnego transportu i opieki w czasie przewozu dziecka lub zwrot kosztów przejazdu dziecka i opiekuna środkami komunikacji publicznej, jeżeli dowożenie zapewniają rodzice. Przepis ten obowiązuje także w sytuacji, gdy gmina wskazała inne miejsce edukacji przedszkolnejw przedszkolu, innej formie wychowania przedszkolnego lub oddziale przedszkolnym w innej szkole podstawowej (nie najbliższe).
